Bangladesh làm không đủ bán, vì sao dệt may Việt Nam than thở thiếu đơn hàng?

Dệt may Bangladesh vươn lên nhờ theo đuổi chuẩn mực

Theo số liệu của Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat), Bangladesh đứng thứ hai chỉ sau Trung Quốc về xuất khẩu hàng may mặc sang châu lục này. Trong tám tháng đầu năm 2022, tăng trưởng xuất khẩu hàng may mặc của Bangladesh sang châu Âu đạt 45,2%.

Trả lời tờ Daily Star, giám đốc điều hành SM Khaled của Công ty hàng may mặc Snowtex cho biết giá cả cạnh tranh, chất lượng, cũng như những thành tựu gần đây về an toàn và tuân thủ tiêu chuẩn đã nâng tầm ngành may mặc nước này.

"Bangladesh hiện là nhà vô địch toàn cầu trong lĩnh vực quần áo "xanh", thân thiện với môi trường. Hơn nữa, quốc gia này có khả năng phục vụ số lượng lớn hàng hóa vì các nhà đầu tư địa phương đã đổ rất nhiều tiền vào lĩnh vực này trong những năm qua", ông Khaled nói.

Theo chuyên trang Apparel Resources, Bangladesh hiện có số nhà máy đạt chứng nhận LEED (Định hướng thiết kế về năng lượng và môi trường) cao nhất thế giới với 67 nhà máy. Đáng chú ý, Bangladesh rất chú trọng việc tuân thủ tiêu chuẩn trong những năm qua.

Quốc gia này đã thành lập hai cơ quan giám sát là Hiệp định về Phòng cháy chữa cháy và An toàn Xây dựng ở Bangladesh, cùng Liên minh vì An toàn lao động Bangladesh. Cả hai đơn vị này lần lượt có 1.600 và 666 nhà máy tham gia.

Ngoài ra, ông Faruque Hassan, chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất và xuất khẩu hàng may mặc Bangladesh, cho biết hàng may mặc nước này đã nhận được mức giá cao hơn trong 2 - 3 năm trở lại đây vì các công ty nhập khẩu đang phải trả nhiều tiền hơn do giá nguyên liệu thô tăng cao, nhưng điều quan trọng là Bangladesh đang xuất khẩu các mặt hàng may mặc có giá trị gia tăng cao hơn trước.

NGUYÊN HẠNH

80% là doanh nghiệp vừa và nhỏ, làm sao xanh?

Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, trên thực tế, ngành dệt may Việt Nam đã triển khai chương trình "xanh hóa" vào cuối năm 2018 và hiện cũng có nhiều doanh nghiệp dệt may Việt Nam đầu tư theo hướng "xanh hóa".

Tuy vậy, do đặc thù ngành dệt may Việt Nam có tới 80% là doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong khi việc đầu tư đáp ứng tiêu chí phát triển bền vững cần nhiều nguồn lực. Vì vậy để triển khai các dự án đáp ứng tiêu chí xanh, bền vững, doanh nghiệp gặp khó khăn do thiếu vốn, nên cần phải có lộ trình chuyển đổi từng bước.

Đồng thời việc thực hiện các tiêu chí xanh cần có sự đồng hành từ các chính sách của Chính phủ, các ngân hàng có hỗ trợ cho doanh nghiệp nâng cao năng lực tài chính.

"Hiện nay hiệp hội cùng các doanh nghiệp cũng đang nỗ lực để tìm nguồn hỗ trợ cho doanh nghiệp triển khai như việc phối hợp với Hiệp hội cho thuê tài chính, lựa chọn các dự án đầu tư "xanh" hiệu quả để hỗ trợ", bà Mai nói.

Các lợi thế của dệt may Bangladesh so với Việt Nam

Lý giải về lợi thế của Bangladesh, bà Nguyễn Thị Xuân Thúy - cán bộ cấp cao chương trình phát triển bền vững thuộc dự án GIZ - cho rằng nước này có nhiều lợi thế rõ ràng nhưng không vì thế mà Việt Nam không cải thiện.

Lợi thế đầu tiên của Bangladesh là có kim ngạch xuất khẩu lớn vào thị trường châu Âu, được hưởng Quy chế ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) nên hưởng mức thuế thấp hơn khi vào thị trường châu Âu so với Việt Nam.

Vì vậy khi kiểm soát được dịch COVID-19, mở cửa trở lại, đương nhiên họ sẽ lấy lại vị thế. Trong khi Việt Nam xuất khẩu vào châu Âu chỉ ở vị trí thứ 6 - thứ 7 dù đã có hiệp định thương mại tự do song việc ưu đãi hưởng thuế còn hạn chế.

Với Bangladesh, xuất khẩu dệt may cũng chiếm tới 80% kim ngạch xuất khẩu, đóng góp khoảng 13% GDP, trong khi đóng góp ngành dệt may của Việt Nam vào xuất khẩu, tăng trưởng GDP thấp hơn nhiều. Do đó bằng mọi cách Chính phủ Bangladesh đưa ra các chính sách hỗ trợ cho dệt may.

Khi thấy xu hướng thị trường thay đổi, như việc EU hướng đến tiêu chuẩn xanh, tại Bangladesh một loạt nhà máy đáp ứng tiêu chuẩn xanh được xây dựng. Doanh nghiệp Bangladesh tiếp cận với tâm thế tích cực, cởi mở, sẵn sàng cho cuộc chơi, đáp ứng yêu cầu mới của thị trường theo hướng tăng trưởng bền vững.

Trong khi đó sự thay đổi và bắt nhịp của Việt Nam có phần chậm hơn, nguồn lực dành cho ngành dệt may cũng ở mức khiêm tốn hơn, nên sẽ có nhiều hạn chế để gia tăng sức cạnh tranh.

Sản phẩm may mặc của Công ty Dony (Tân Bình, TP.HCM) được soi chiếu để phát hiện những “vật thể lạ” trước khi đóng thùng đưa đi xuất khẩu sang thị trường châu Á - Ảnh: TỰ TRUNG

Chưa kể Bangladesh cũng có lợi thế khi chuỗi cung ứng của họ đầy đủ, gồm doanh nghiệp sợi, dệt, may đều có. Chuỗi giá trị của họ là hoàn chỉnh, trong khi ở Việt Nam chỉ tập trung vào may mặc, mà sợi, dệt lại không có, nên cũng không thể tạo lợi thế cho các nhà mua hàng lựa chọn.

Khi nhà mua hàng có thay đổi, hướng tới tiêu chuẩn xanh, họ sẽ lựa chọn những nước có chuỗi hoàn chỉnh, để hạn chế rủi ro. Đây là những lợi thế hơn hẳn so với Việt Nam.

Thực tế doanh nghiệp Việt Nam đã phải đáp ứng yêu cầu nhất định về phát triển bền vững mà các nhãn hàng đặt ra, ít nhất là môi trường và lao động. Tuy vậy, các tiêu chuẩn về phát triển bền vững hiện nay được các nước châu Âu đưa vào luật hóa chứ không phải là tự nguyện như trước đây.

Do đó, các nhà mua hàng, các thương hiệu may mặc không chỉ đưa ra tiêu chí phát triển bền vững để xây dựng hình ảnh như trước, mà còn yêu cầu các nhà sản xuất, gia công bắt buộc phải đáp ứng trên toàn chuỗi cung ứng.

Cần đồng hành với những điều rất mới

Theo bà Thúy, tiêu chí về phát triển bền vững cũng cao hơn, không chỉ là lao động, môi trường mà còn là sử dụng năng lượng, đáp ứng yêu cầu phát thải đạt mục tiêu cân bằng các bon, hướng tới kinh tế tuần hoàn... Đây là những vấn đề rất mới với các doanh nghiệp, nên rất cần sự đồng hành của Chính phủ khi đa phần doanh nghiệp của Việt Nam có quy mô nhỏ và vừa.

Chính phủ cũng cần xây dựng hệ thống chính sách hướng theo bền vững một cách đồng bộ. Những kế hoạch hành động tăng trưởng xanh và bền vững được đưa ra phải triển khai hiệu quả, trong từng ngành. Trong đó còn nhiều khái niệm như tuần hoàn chưa có quy định cụ thể; chính sách điện và năng lượng cần đồng bộ hơn để tạo niềm tin cho nhà đầu tư trong thúc đẩy đầu tư sản phẩm xanh, sạch.

N.AN